میرزا کوچک خان جنگلی رشت

میرزا کوچک خان جنگلی (۱۲۵۷ - ۱۱ آذر ۱۳۰۰) از چهره‌های مبارز و انقلابی ایران در اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی بود که به‌عنوان رهبر نهضت جنگل شناخته می‌شود. این جنبش، یک حرکت ضد استعماری و مردمی در شمال ایران (گیلان) بود که علیه استبداد داخلی و نفوذ خارجی (به‌ ویژه روسیه تزاری و بعداً شوروی و بریتانیا) مبارزه می‌کرد.

**زندگی‌ نامه و فعالیت‌های سیاسی نظامی**

**۱. تولد و تحصیلات **

نام کامل: **یونس استاد سرایی**، معروف به **میرزا کوچک خان**.

متولد ۱۲۵۷ خورشیدی در محله استاد سرای رشت.

در مدارس دینی رشت و تهران تحصیل کرد و به‌عنوان طلبه علوم دینی فعالیت داشت.

**۲. آغاز مبارزات **

در جریان **انقلاب مشروطه** (۱۲۸۵) به مشروطه‌ خواهان پیوست.

پس از شکست مشروطه و اشغال ایران توسط روسیه و بریتانیا، به مبارزه مسلحانه روی آورد.

**۳. تشکیل نهضت جنگل (۱۲۹۴ خورشیدی)**

میرزا با همراهی گروهی از آزادی‌ خواهان، **جمهوری شورایی گیلان** (معروف به حکومت جنگل) را تشکیل داد.

این نهضت ترکیبی از **ملی‌گرایان، روحانیون مترقی، چپ‌ گرایان و دهقانان** بود.

شعار اصلی: **"اخراج نیروهای خارجی، عدالت اجتماعی و استقلال ایران"**.

**۴. اتحاد و سپس اختلاف با بلشویک‌ های شوروی**

ابتدا با انقلابیون روسیه (بلشویک‌ ها) متحد شد، چون آنها نیز مخالف استعمار بودند.

اما بعداً متوجه شد شوروی قصد دارد نهضت جنگل را تحت کنترل درآورد، لذا از آنها فاصله گرفت.

**۵. درگیری با دولت مرکزی (رضاخان)**

پس از کودتای ۱۲۹۹ و قدرت‌ گیری رضاخان، نهضت جنگل به عنوان یک تهدید برای حکومت مرکزی شناخته شد.

نیروهای دولتی با حمایت بریتانیا، حملات سنگینی به جنگلی‌ها کردند.

**۶. مرگ میرزا کوچک خان (۱۱ آذر ۱۳۰۰)**

در حال عقب‌نشینی به سمت کوه‌های تالش، درسرمای شدید ** در منطقه "گالش خلخال"** جان باخت.

برخی منابع می‌گویند **سر او را جدا کردند و برای رضاخان به تهران فرستادند**.

**ویژگی‌های نهضت جنگل**

۱. ** ضد استعماری**: مخالف نفوذ روسیه و انگلیس در ایران بود.

۲. ** عدالت‌ خواهانه**: به دفاع از حقوق دهقانان و مردم محروم می‌پرداخت.

۳. ** ترکیب ایدئولوژی‌های مختلف**: ملی‌گرایی، اسلام انقلابی و سوسیالیسم.

۴. ** حکومت خود مختار گیلان**: برای مدتی اداره امور گیلان را به دست گرفت.

**نقاط قوت و ضعف نهضت جنگل**

** نقاط قوت **:

مردمی بودن و حمایت گسترده در گیلان.

مقاومت در برابر استعمار خارجی.

تلاش برای ایجاد حکومتی مستقل در شمال ایران.

** نقاط ضعف **:

اختلافات داخلی بین اعضا (بین چپ‌گرایان و مذهبی‌ها).

وابستگی محدود به شوروی و سپس قطع رابطه با آنها.

عدم حمایت سایر مناطق ایران از این جنبش.

** یاد بود میرزا کوچک خان **

**آرامگاه وی** در ** سلیمانداراب رشت ** قرار دارد و به یکی از نمادهای مبارزاتی ایران تبدیل شده است.

خیابان‌ها، دانشگاه‌ها و مؤسسات متعددی در ایران به نام او نامگذاری شده‌اند.

در ادبیات و سینمای ایران (مثل فیلم **"میرزا کوچک خان"** به کارگردانی بهروز افخمی) به او پرداخته شده است.

**جملات معروف میرزا کوچک خان**

**"من با این سرما و برف می‌جنگم، اما با دشمنان ایران تسلیم نمی‌شوم."**

**"نه روس می‌خواهم، نه انگلیس، نه شوروی، نه شاه؛ ایران مستقل می‌خواهم."**

**جمع‌بندی**

میرزا کوچک خان نماد ** مقاومت ضداستعماری و عدالت‌خواهی** در تاریخ معاصر ایران است. هرچند نهضت جنگل در نهایت شکست خورد، اما میرزا به‌عنوان یک قهرمان ملی در حافظه مردم ایران، به‌ ویژه مردم گیلان، زنده است.